پارچه اساسی ترین ماده اولیه برای طراحی و ساخت لباس است. هرپارچه ای از مشخصه های ویژه و منحصربه فردی برخوردار است. این خصوصیات که نقش، رنگ، جنس و بافت پارچه ها نام دارند به همراه طرح، برش یا مدل لباس از عواملی هستندکه می توانند محاسن اندام را جلوه گر کنند و معایب آن را تا حدامکان بپوشانند. برای تهیه یک لباس برازنده، چگونگی انتخاب طرح پارچه اهمیت بسیاری دارد، زیرا با برگزیدن یک طرح مناسب و در عین حال جالب به آسانی می توانیم از نظر پوشش تناسب لازم را کسب کنیم.
چشم گیر بودن پارچه بدون در نظر گرفتن مدل انتخابی و نوع اندام دلیل موجهی برای انتخاب آن نیست. همیشه باید بین نقش و طرح پارچه و مدل لباس هماهنگی و تناسب وجود داشته باشد، یعنی نقش پارچه یکی از عوامل اولیه تاثیرگذار و تعیین کننده در انتخاب مدل و طرح لباس باشد یا برعکس نقش یکی از خصوصیات پارچه است و فرم ها و نقوش مختلفی که روی پارچه ها وجود دارند متفاوت اند. خطوط منحنی، عمودی و مایل، نقوش گل درشت و گل ریز هرکدام تأثیر خاص خود را دارد.
به طور کلی، پارچه های نقش دار اندام را درشت تر نشان می دهند. البته پارچه هایی که با نقوش متوسط و کوچک پوشیده شده اند و با رنگ هایی در یک مایه یا رنگ هایی مات و تیره آراسته شده اند اثر پارچه های درشت نقش را ندارند. با استفاده از پارچه هایی با خطوط و نقوش درشت جدا از هم یا مدور اندام ها چاق تر به نظر می آیند. اگر چه دخالت رنگ در پیدایش نقوش پارچه امری قطعی است، اما پاره ای از نقوش نیز بر اثر نوع بافت پارچه و برجستگی تار و پودها حاصل می شوند. برخی از پارچه های پشمی و ضخیم دارای این نوع بافت و نقش هستند. هرتکه ای از لباس براثر برش موجب شکست یا تغییر جهت نقوش در پاره ای از نقاط آن می شود. نحوه قرار گرفتن الگو روی پارچه و وجود ساسون ها و درزها از جمله مواردی هستند که قبل از برش پارچه های نقش دار باید به آن ها توجه کرد.
براساس نوع طرح و ساختار، نقوش پارچه ها به چهار گروه تقسیم می شوند:
- پارچه های راه راه
- پارچه های چهارخانه
- پارچه های خالدار
- پارچه های گل دار
نقوش راه راه به شکل های مختلفی مانند راه های عمودی، افقی و مایل وجود دارند که با تغییر اندازه و فاصله بین خطوط، نقوشی جدید و متفاوت حاصل می شود. هنگام انتخاب این نوع پارچه ها، باید مدل لباس را در نظر گرفت تا موقع برش آن دچار اشکال نشویم.
- پارچه راه راه عمودی و افقی
پارچه هایی با راه عمودی اندام را باریک تر و پارچه هایی با راه افقی شخص را چاق تر نشان می دهند. نه تنها پارچه، که مدل های دارای پیلی ها یا چرخ کاری های متعدد یا تزئینات عمودی یا افقی نیز همین خاصیت را دارند. در ضمن، فواصل بین خطوط نیز در این مورد استثناء به وجود می آورند.
پارچه راه راه عمودی با راه های نزدیک به هم: اندام را لاغرو کشیده نشان می دهد، اما اگر رنگی باشد، بدن را چاق به نظر می رساند.
پارچه راه راه عمودی با راه های دور از هم: عریض بودن فواصل بین خطوط موجب حرکت چشم در فاصله بین آن ها می شود، در نتیجه چنین پارچه ای اندام را چاق تر و کوتاه تر نشان می دهد.
پارچه راه راه افقی با راه های نزدیک به هم: این نقوش تأثیرکوتاه کنندگی روی بدن دارد. از این پارچه حتی افراد چاق هم می توانند استفاده کنند، زیرا خطوط اندام را می شکنند و لاغر تر نشان می دهند.
پارچه راه راه مایل به افقی: اگر این نقوش راه راه مایل، به خط افق نزدیک باشند، تأثیر چاق و کوتاه کننده دارند.
پارچه راه راه مایل به عمود: این نقش پارچه تأثیر لاغر و بلند کنندگی دارد. با زیاد شدن فواصل بین خطوط تاثیر لاغر کنندگی چندانی نخواهد داشت.
نقوش چهارخانه از تقاطع خطوط عمودی وافقی ایجاد می شوند و در شکل های گوناگون وجود دارند. این پارچه ها افراد را درشت تر نشان می دهند و معمولاً برای دوخت لباس های اسپرت به کار می روند. برای این نقش، اگر از رنگ سیاه و سفید استفاده شود. بیش ترین تأثیر چاق نشان دادن را دارد.
پارچه های چهارخانه ریز که از فاصله نسبتاً دور یک رنگ به نظر می آیند، به نسبت رنگ به کار رفته شخص را لاغرتر و برعکس پارچه های پیچازی (شطرنجی) با طرح درشت، خطوط کلفت و سطح رنگی بزرگ اندام را درشت جلوه می دهند.
- پارچه با نقوش خالدار
دراین پارچه ها، نقطه ها براساس نظمی خاص در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. این نقوش هم تأثیر چاق کنندگی دارند. البته خالدار درشت چاق کننده تر است. تفاوت بین پارچه های خالدار و چهارخانه دراین است که پارچه های چهارخانه چاق کننده خشن هستند. این پارچه ها در مورد رنگ بندی هم درست مثل پارچه های چهارخانه هستند.
پارچه با طرح و نقش منظم و نامنظم: نقوش پارچه با طرح های منظم خاصیت چاق کنندگی دارند، اما شدت آن از نوع نامنظم کم تر است. طرح های نامنظم تأثیر چاق کنندگی زیادی دارند.
- پارچه با نقش گل دار
نقوش گل دار مجموعه ای از گل و شاخ و برگ است که در طول و عرض پارچه به طور مرتب تکرار شده اند. پارچه های گل درشت، با رنگ های روشن و زنده، اندام شخص را درشت تر و پارچه هایی با گل و بته و نقوش ریز، با رنگ های تیره مات یا در یک مایه رنگی، اندام را لاغرتر نشان می دهند.
پارچه ای با رنگ های تند و متضاد فرد را چاق تر و پارچه هایی با رنگ های خنثی یا خاکستری رنگی اندام را لاغرتر نشان می دهند.
در مورد تأثیر پارچه ها علاوه بر نقش پارچه عوامل دیگری هم باید مدنظر قرار گیرد، ازجمله بافت، برجستگی، افت و ریزش، مات یا براق بودن، رنگ و ضخامت پارچه که تاثیر بهتری در طراحی لباس داشته باشد.
